De gevangenissen van Hamburg zijn weer vol: de straf voor arme betalers is begonnen!
In Hamburg zullen vanaf juni 2025 opnieuw alternatieve gevangenisstraffen worden opgelegd, versterkt door sociale ongelijkheid en de roep om hervormingen.

De gevangenissen van Hamburg zijn weer vol: de straf voor arme betalers is begonnen!
In Hamburg is sinds begin juni weer een verordening van kracht, die voor sommige burgers ook buiten de gevangenismuren gevolgen heeft. Iedereen die zijn boetes niet kan betalen, moet terug naar de gevangenis. Deze maatregelen zijn een reactie op een eerdere pauze van zes maanden waarin het ministerie van Justitie de tenuitvoerlegging van vervangende gevangenisstraffen heeft opgeschort vanwege de overbevolking van de gevangenissen. De tazz meldt dat 517 veroordeelden aanvankelijk niet in hechtenis waren genomen, terwijl de executie van 27 anderen werd onderbroken. Als onderdeel van deze verordening kregen de getroffenen uitstel.
Na het verstrijken van de termijnen zal het Openbaar Ministerie deze vervangende gevangenisstraffen geleidelijk hervatten. Als onderdeel van de hervorming hebben gevangenissen ook de mogelijkheid gecreëerd om straffen te compenseren via een taakstraf.
Sociale aspecten van de vervangende gevangenisstraf
Er zijn echter ook kritische stemmen over deze regeling. Critici wijzen erop dat de praktijk van alternatieve detentie de sociale ongelijkheid vergroot en vooral mensen in precaire leefsituaties treft. Gevangenisstraf leidt vaak niet tot rehabilitatie, maar bevordert eerder de uitsluiting en stigmatisering van de getroffenen. KripoZ benadrukt dat het fundamentele probleem – het bestraffen van armoede – nog steeds bestaat. Een herziening van de sanctiewet zou kunnen leiden tot een heropleving van de sociale verantwoordelijkheid, maar er is kritiek dat deze hervorming niet voldoende is om de structurele problemen van armoede daadwerkelijk aan te pakken.
Bovendien komen veel van de mensen die getroffen worden door vervangende gevangenisstraffen uit sociaal achtergestelde groepen en kampen vaak met psychische of gezondheidsproblemen. De kans dat repressieve maatregelen een positieve invloed hebben op financieel zwakke mensen en hun gedrag zijn eerder klein.
Hervormingen van het strafrecht
Achter de kwestie schuilen ook meer omvattende hervormingen in de Duitse sanctiewetgeving, die minister van Justitie Marco Buschmann als “historisch” omschreef. De federale overheid heeft maatregelen genomen ter herziening van de strafrechtelijke sanctiewet, die op 1 oktober 2023 in werking zijn getreden. Daarin is onder meer bepaald dat de omrekeningskoers van een boete naar een gevangenisstraf wordt gehalveerd, wat betekent dat iemand slechts de helft van de dagen naar de gevangenis hoeft als hij de boete niet kan betalen of geen taakstraf vervult.
Bij de hervorming wordt rekening gehouden met de doelstelling om het aantal daadwerkelijk uitgevoerde vervangende gevangenisstraffen te verminderen. De nadruk ligt ook op ondersteuning via maatschappelijk werk en vroegtijdige voorlichting over het vermijden van gevangenisstraf. Niettemin valt nog te bezien of deze veranderingen daadwerkelijk zullen leiden tot een merkbare verlichting van de lasten voor overbelaste gevangenissen.
Samenvattend kan worden gezegd dat de regelgeving in Hamburg en de omvangrijke hervormingen van het sanctierecht aanleiding geven tot belangrijke discussies. Het blijft echter de vraag of de hervormingen daadwerkelijk een verbetering betekenen voor sociaal achtergestelden in strikte zin. De stad en haar burgers staan voor de uitdaging om op een verantwoorde en effectieve manier met zulke complexe vraagstukken om te gaan.